Таърихи халки точик (синфи 5)

Tarihi tojik hulks (Xingfu 5)

Шумо акнун бори аввал таърихи халқу кишвари азизи худро

меомӯзед. Таърихи халқи тоҷик як пораи пурифтихори таърихи

ҷаҳон мебошад. Агар шумо таърихи халқи худро хуб донед,

маълум мешавад, ки Ватани хешро ҳам дӯст медоред. Донистани

таърихи халқ ин шинохтани гузаштагони худ, тараққиёти кишвар,

илму маърифат ва забону Ватани хеш мебошад. Худшиносӣ

якдилӣ ва ваҳдати миллатро ба вуҷуд меорад. Агар миллат якдилу

яктост, иқтисодиёти он низ тараққӣ мекунад, илму фарҳангаш

равнақ меёбад ва давлаташ пешрафта мешавад. Халқе, ки худшиносии

миллӣ дорад, ҳамеша соҳибэҳтирому пешрав аст. Шахси

таърихдон сиёсатмадори моҳир, кордон, донишманд, хирадманд,

роҳбари боадлу инсоф ва дилсӯзу ғамхори миллат мешавад.

Гузаштагони мо дар таърихи инсоният корнамоиҳои бузурге

кардаанд. Онҳо дар Осиёи Марказӣ аввалин ромкунандагони

ҳайвоноти хонагӣ мебошанд. Онҳо инчунин аз ҷумлаи

нахустин одамоне маҳсуб мегардиданд, ки ба зироаткорӣ ва сохтмони

шаҳрҳо машғул будаанд. Гузаштагонамон офарандагони

фарҳанги баландпояи ҷаҳонӣ дар Осиёи Марказӣ мебошанд ва

мо имрӯз ҳам бо ин фарҳанг фахр мекунем.

Шумо бори аввал таърихи мухтасари қадими халқи худро

меомӯзед ва огоҳ мешавед, ки дар гузаштаҳои дуродур Ватани

ачдоди мо - ориёиҳо хеле бузург будааст. Вай аз шимол, аз ҳавзаи

рӯди Ра (Волга) сар шуда, ба ҷануб то Ҳиндустони Марказӣ ва аз

шарқ, аз Хуанхеи Чину Муғулистон то Молдава ва Осиёи Хурд

тӯл мекашид. Дар ҳамаи ин заминҳои паҳновар гузаштагони мо

ориёиҳо зиндагонӣ мекарданд. Ин аст, ки шумо бояд таърихи

гузаштагони худро бодиққат омӯзед ва сабабҳои хурд шудани

ҳудудимамлакат ва кам гардидани аҳолии ориёинажодрофаҳмед.

«Таърих» калимаи арабӣ буда, маънояш муайян намудани

вақти рух додани ҳодисаҳои муҳим мебошад. Ба ибораи дигар,

таърих илмест, ки ҷамъи ҳодисаҳои муҳими дар рӯйи Замин ва

дар ҳаёти инсонҳо рухдодаро меомӯзад.

Дар таърих ҳар ҳодиса сабаб ва оқибат дорад. Вазифаи инсон

он аст, ки сабаби рӯй додани ин ва ё он ҳодисаҳоро омӯзад

ва оқибатҳои бадии онро пешгирӣ намояд, яъне таърих фанни

ибратомӯз буда, барояш донистани сабабҳои ҳодиса, ҷой, рӯз,

моҳ ва соли он шарт аст. Ҳодисаҳо ва воқеаҳо дар таърих гуногунанд

ва онҳоро муҳит ва талаботи инсонҳо ба вуҷуд меоранд. Дар

таърих подшоҳони алоҳида нақши бузург мебозанд, агар онҳо донишманд

ва сиёсатмадори дурбин бошанд, зиндагонии мардум

хуб мешавад, мамлакат обод мегардад. Ҳамин хел шоҳон дар таърихи

халқи тоҷик: Ҷамшед, Фаридун, Кайқубод, Кайковус, Кайхусрав,

Кайгуштосп, Куруши Кабир, Дориюши Кабир, Аршак,

Ардашери Бобокон, Шопури I, Анӯшервон, Канишкаи Кабир,

Кадфиз, Ахушнавоз, Хусрави Парвиз, Абӯмуслим, Абдуллоҳи

Тоҳир, Яъқуби Лайс, Исмоили Сомонӣ ва Насри 11 буданд. Дар

замони подшоҳии онҳо мардум зиндагии хубу ором доштанд.

Дар таърихи халқи тоҷик саҳифаҳои муҳим, ки аҳамияти

ҷаҳонӣ доранд, хеле бисёранд. Масалан, аввалин пайғамбари

соҳибкитобу соҳибтаълимот Зардушт аз миллати мо буд. Ӯ одамонро

ба сулҳу салоҳ, вахдати миллӣ ва меҳнати ҳалолу созандагӣ

даъват кардааст. Китоби «Авесто», ки дар замони ӯ таълиф шуда

буд, бузургтарин китоби динӣ, таърихӣ, фалсафӣ, педагогй, тиббӣ

ва адабй дар ҷаҳон мебошад. Таъриху фарҳанги мо аз он замон

сарчашма мегирад.

Аввалин бунёдкунандагони империяи бузурги ҷаҳонӣ Куруши

Кабир ва Дориюши Кабир буданд. Куруши Кабир аввалин

Эъломияи ҳуқуқи башарро таҳия намуда, ҳамаи инсонҳоро новобаста

аз нажоду миллату динашон баробарҳуқуқ эълон намуд.

Халқи тоҷйк Ҳеҷ гоҳ ба сари халқи дигар лашкар накашида, мардумашро

ғорат накардааст. Подшоҳони ориёинажод ғуломони

бисёреро аз ғуломию асорат озод намуда, ба бегонагон ғамхорӣ

зоҳир кардаанд. Гузаштагони мо дар тӯли ҳазорсолаҳо дар сарзамини

Осиёи Марказӣ зйндагонӣ намуда, аз худ осори фаровони

таърихӣ, аз ҷумла оромгоҳҳо, қалъаҳо ва дигар биноҳои меъморӣ

ва осори хаттӣ боқй мондаанд, ки аз қадимӣ будани миллати мо

гувоҳй медиҳанд.